Given name: Stanisław Family name: Jonas

  • NO
  • Male
  • Stanisław
  • Jonas
  • 1933-08-14
  • Warszawa
  • Yes
  • From Warsaw
  • Midtown
  • Wielka 22
  • Willowa; Wiatraczna; Wieliszew; Pabierowice; Włochy; Ożarów
  • Jewish
  • in an apartment
  • Ojciec kierował fabryką czekolady, własności teściów. A po bankructwie założył firmę transportową. Matka była przedstawicielką fabryka pończoch w Łodzi. W dużym mieszkaniu na Wielkiej mieszkali z bratem matki Mieczysławem i bratanicą matki, sierotą Temą. Przed wojną nie zdążył pójść do szkoły. Na wakacje wyjeżdżał do majątku państwa Szeryszewskich w Woli Krzysztoporskiej. Poszedł z rodzicami do getta, mieszkali w różnych miejscach, ostatnio na Śliskiej. W 1940 r. urodził się jego brat Andrzej. Ojciec wyszedł z getta dość wcześnie, starał się dostarczać rodzinie żywność i pieniądze. Po pierwszych akcjach wysiedleńczych i dostaniu się do kolumny idącej na Umschlagplatz, z której wyciągnął ich znajomy policjant, matka postanowiła wyjść z dziećmi z getta. Wyszli bardzo wcześnie rano, długo jeździli tramwajem i w końcu dotarli do Niny Blusiewiczowej, przyjaciółki matki. Nina ich przyjęła, a zawiadomiony ojciec znalazł im mieszkanie na Wiatracznej u Ady Kłosowskiej, tancerki, która nie znała ich pochodzenia. Po jakimś matka wzięła do mieszkania na Wiatraczną Piotrusia, młodszego syna Stefy Szeryszewskiej. Piotruś był rudy i sąsiedzi zaczęli mówić, że to dziecko żydowskie. Wtedy Bronisława przyznała się Kłosowskiej, że oni wszyscy są Żydami. Musieli się wyprowadzić. Ojciec znalazł im nowe mieszkanie w Wieliszewie. Tam było im bardzo dobrze, ojciec przywoził zaopatrzenie, nie głodowali. Mieszkali w Wieliszewie kilka miesięcy, przyjaźnili się z niektórymi sąsiadami. Musieli wyjechać kiedy okazało się, że dwie sąsiadki złożyły na nich donos. Wtedy się rozdzielili. Stanisław został wysłany do Pabierowic pod Grójcem, do dużego gospodarstwa czterech sióstr nauczycielek. Musiał uważać, żeby być niezauważonym. Wieczorami czytało się Trylogię. W tym czasie matka została aresztowana w Warszawie. Siostry przestraszyły się, że Bronisława je wyda i wysłały Stasia do Włoch pod Warszawą. Stasiowi nie powiedzieli, że matkę aresztowano. Mieszkał u rodzeństwa, brata i siostry, na 1 piętrze. Przychodzili goście i Staś musiał siedzieć cicho w sypialni. Pewnego dnia któryś z gości otworzył drzwi do sypialni i zobaczył chłopca. Staś został przeprowadzony do Biernackich, na Pragę gdzie ukrywany był jego młodszy brat. Jedna z córek Biernackich, Wanda była przyjaciółką jego ojca. Pewnego dnia przyszło dwóch panów i powiedzieli, że Biernaccy ukrywają żydowskie dzieci. Biernacki zdjął spodenki Andrzejkowi, który nie był obrzezany, żeby udowodnić, że to nie jest prawda. Stasiowi po dwóch dniach kazano wyjść na dzień z domu i spacerować po ulicach. Poszedł do bazyliki, spędził w niej wiele godzin, nie wiedząc czy może wrócić. Kiedy zdecydowała się wyjść, kościół był już zamknięty, wyszedł przez zakrystię i wrócił do Biernackich. Został znów przeniesiony. Tym razem do Ożarowa, gdzie już mieszkała jego matka, wykupiona z więzienia przez męża. Tam był krótko i znów wrócił do Pabierowic, gdzie już był do końca wojny. Po wojnie matka zabrała go i jego młodszego brata. Zamieszkali na Pradze, żyli w biedzie. Matka oddała ich na pewien czas do żydowskiego domu dziecka w Otwocku.

  • after the war, Ghetto Uprising, Warsaw Uprising, in the Ghetto, deportation
  • Poles operations, help
  • children, other help, contacts with other Jews , stranger, long-lasting help, one-off help, housing assistence , acquaintances