Given name: Wiesława Family name: Grządziela

Córka właściciela 2 taksówek i współwłaściciela autobusu dalekobieżnego. Matka, Małka z domu Borsuk była po maturze i szkole zdobniczej, utalentowana hafciarka. Rodzice byli dalekimi krewnymi. Siostra, niewiele starsza, Jenta. Rodzina zasymilowana, niereligijna. Na niektóre święta chodzili do rodziców matki. Mieszkali w dużej kamienicy z oficynami, w której byli jedyną rodziną Żydowską. W 1939 r. ojciec został zmobilizowany. Wiosną 1940 r., sąsiedzi, państwo Boczkowscy namówili matkę, żeby ochrzciła córki, żeby chronić je przed represjami Niemców. Sąsiedzi sami załatwili to z księdzem, sami zaprowadzili dziewczynki do kościoła. Matka została wciągnięta w konspirację. W 1941 r. przyszło Gestapo, aresztowali matkę, trafiła na Daniłowiczowską. Mieszkanie zostało zaplombowane, dzieci wyrzucone z mieszkania. Przez kilka miesięcy siostrami zajmowali się sąsiedzi. Potem trafiły do getta. Zamieszkały z babką, Jachet Borsuk i jej dwiema córkami, Jentą (Wanda Kwiatkowska) i Chawą. Ciotki handlowały papierosami, Jenta wyszła z getta, ale wróciła do matki. Babka głodowała, wszystko oddawała wnuczkom. Z getta zostały wyprowadzone przez Usio Szwarca przez dziurę pod murem. Umówiła ich ciotka Chawa. Na pl. Grzybowskim odebrał je jakiś obcy mężczyzna. Trafiły do pani Jadzi, w pobliżu Zamku Królewskiego (Stare Miasto?), gdzie pachniało kapustą, a właścicielka nie była zadowolona. Po dwóch tygodniach nowe miejsce na Wolskiej róg Bema, a później mieszkanie Bronisławy Oliwkiewicz, gdzie, w końcu, odnalazła je matka, która wyszła z więzienia, trafiła do getta i została z niego wyciągnięta. Wielka radość i wielki płacz. Musiały się dalej ukrywać osobno. Dotarły do dalszych krewnych matki. Latem do Świdra. Pod koniec lata zainteresowała się nimi sąsiadka, dlaczego nie chodzą do szkoły. Przeniosły się do Wilanowa, do ciotki Janiny Trombińskiej. Mieszkały w przybudówce restauracji, razem z młodsza siostra Niny, Krysią. Mieszkały tam kilka miesięcy. Później opiekowała się nimi Nina Trombińska, na Płockiej 31. Tam zastało je powstanie warszawskie. Niny nie było w domu, przyszła matka i miała zamiar piec chleb. Sąsiadka Osiecka poszła po jajka-stłuczki do pobliskiej chłodni, siostra Jenta poszła po drożdże na Żelazną, Chawa/Wiesława po wiśnie na Wolską. Tylko ona dotarła do mieszkania, została sama z matką. Matka została wezwana na barykadę, a kiedy padła Płocka, zostały wyprowadzone z mieszkania przez Łotyszy. Kiedy Chawa/Wiesia chciała zabrać coś z mieszkania, została pobita. Wszyscy zostali zagonieni do kościoła Św. Wojciecha. Były tam w głodzie około 2 tygodni. Potem trafiły do Pruszkowa, gdzie jej matka, z opaską Czerwonego Krzyża chciała czekać na przyjście drugiej córki. Niestety trafiły obie do wywózki. Dotarły do obozu przejściowego w Łambinowicach, tam spotkały Jentę. Już był listopad 44 r. Przenoszono je z obozu do obozu. W styczniu 1945 r. znalazły się na dworcu w Wałbrzychu, eskortowane przez Niemców. Matka zorganizowała ucieczkę grupy 48 kobiet i dzieci. Na bocznicy trafiły na cztery puste, oświetlone i ogrzewane salonki. Wdarły się do środka wybijając okno. W środku były pluszowe kotary. Kobiety szyły z nich ręcznie, całą noc, ubrania dla dzieci i dla siebie. Kiedy zmęczeni wszyscy usnęli, pociąg ruszył. Zatrzymali się na stacji w Policach. Wyprowadził je z pociągu, po kryjomu, wójt, Wacław Wejrich i wywiózł do wsi Bezdekov. Mieszkańcy rozmieścili ich w domach i gościli serdecznie. Ktoś doniósł, że we wsi są Polacy. Zabrali ich żandarmi. Mieszkańcy zaopatrzyli ich w jedzenie na drogę. Zostali wywiezieni do obozu w Landshut. Wyzwolenie nastąpiło w maju 1945 r.