Imię: Sara Nazwisko: Gelbard

  • NIE
  • Kobieta
  • Sara
  • Gelbard
  • Lewin
  • Tak
  • Spoza Warszawy
  • Chełm, ul. Reformacka 2
  • Leszczyńska; Mickiewicza, Fabryczna, Królewska, Pelcowizna
  • Żyd
  • zły
  • w mieszkaniu
  • pieniądze
  • donos/denuncjacja, szantaż/szmalcowanie zakończone na posterunku, szantaż/szmalcowanie zakończone wykupieniem
  • Matka Władysława Iwaszczukiewicza (Adama Gelbarda), żona lekarza dentysty wojskowego, córka starszego felczera, który był felczerem cara. Nie pracowała, zajmowała się domem. Po nasileniu się akcji represyjnych wobec Żydów, wyjeżdża wraz z synem i córką do Warszawy. W pociągu spotykają handlarkę, przedstawiają się jej jako rodzina wysiedleńców z zamojskiego, a ona proponuje im nocleg u siebie na Leszczyńskie, do czasu znalezienia jakiegoś mieszkania. Władysław szuka mieszkań z ogłoszeń w gazecie, nie zawsze szczęśliwie. W pierwszym wynajętym z ogłoszenia na Wąskim Dunaju, zaraz po wprowadzeniu się, przychodzą granatowi policjanci i zabierają im wszystkie pieniądze. Następnie było dozorcostwo, też z ogłoszenia, za mieszkanie w piwnicy willi na Mickiewicza. Pilnowała dzieci właściciela willi. Na Żoliborzu mieszkali przez miesiąc, do czasu anonimu. Syn wynajął matce i siostrze mieszkanie na Powiślu (prawdopodobnie na ul. Fabrycznej). W trakcie przenosin z Żoliborza na Powiśle znalazła się z córką na Podwalu, miały już wtedy aryjskie dokumenty. Tam przechodnie wskazali je jako Żydówki i wezwali granatową policję. Obie wylądowały na kilka godzin na komisariacie, ale, szczęśliwie, jeden z policjantów puścił je wolno. Zamieszkały w wynajętej facjatce, znów na krótko z powodu najścia tajniaków, którzy nie znaleźli niczego wartościowego, ale zapowiedzieli ponowne przyjście. Przeprowadziły się potem na Królewską do mieszkania starszej kobiety. Tę kobietę zbuntowała sąsiadka i znów zostały bez mieszkania W tym czasie na dom na ul. 6 Sierpnia spadła mała bomba i lokatorów przesiedlono do opustoszałego, po opróżnieniu małego getta, domu na Siennej. Mama z córką podały się za mieszkańców zburzonego domu na 6 Sierpnia i zamieszkały na Siennej. Lokatorom, którzy potrafili udowodnić, że mieszkali na 6 Sierpnia, znaleziono inne mieszkania. Obie kobiety natomiast wywieziono na Pelcowiznę do baraków dla bezrobotnych, gdzie doczekały wyzwolenia.

  • działania Polaków, mieszkaniowe, pomoc, szantaż, szmalcownictwo
  • dzieci, kontakty z innymi Żydami, obcy człowiek, pomoc długotrwała, pomoc jednorazowa, pomoc lokalowa
  • Sara (Sura) Lewin, druga żona Luzera Efroima Gelbard, matka Aliny i Adama (po wojnie Władysław Iwaszczukiewicz, prawnik)