Given name: Noemi Family name: Wejnkranc-Szac

  • NO
  • Female
  • Noemi
  • Wejnkranc-Szac
  • Szac
  • Wiśniewska
  • 1945-01-28
  • ulica w Łodzi
  • No
  • From Warsaw
  • Midtown
  • Wspólna
  • Graniczna; Biała; Wołyńska; Złota; Okrężna 55;
  • Jewish
  • good
  • in an apartment
  • valuables, money
  • delation/denunciation, recognition, blackmail/"szmalcowanie" resulting in buying out
  • Noemi była żoną Jerzego Wajnkranca, właściciela fabryki, którą, po przeprowadzce do getta, fikcyjnie przepisują z mężem na byłą sąsiadkę, Polkę, Alinę K.. Nowa właścicielka zobowiązała się chronić fabrykę i zwrócić je po wojnie. W blokadzie zabrana na Umszlag, wyszła, pobita, po szczęśliwej selekcji. Po jakimś czasie znów trafia na Umszlag, też zostaje pobita, ratuje ją mąż przebrany za pielęgniarza. Wychodzi z getta z grupą placówkarzy do fabryki walizek na Żelaznej. Stamtąd dzwoni do różnych znajomych, ale nikt nie jest chętny do pomocy. Była sąsiadka Alina K. przysyła do fabryki pana S., który chce kupić od Noemi biżuterię. Ten proponuje, że wyprowadzi Noemi z fabryki, przed którą stoją szmalcownicy. Noemi idzie na Złotą, do Gerdy, Niemki, która wyszła za mąż za Żyda. Zatrzymuje się u niej i postanawia wyrobić kenkarty dla siebie, męża i rodziców. Załatwia jej to córka Eigerów, sąsiadów ze Wspólnej. Nowe nazwisko to Wiśniewscy. Noemi sprzedaje brylant i ma pieniądze. Jej mąż wychodzi z getta i jadą do Sławek,(prawdopodobnie chodzi o Sławki, osadę leśną w woj. mazowieckim, powiat makowski) do cioci Ali. Jest im tam dobrze, Ala, domownicy i sąsiedzi są życzliwi. Docierają tam również, po wyjściu z getta, rodzice Noemi i teściowa z córką Zosia. Po kilku próbach szantażu przez miejscowych policjantów i szmalcowników, Noemi wyjeżdża z mężem do Warszawy. Tam ukrywają się przez jakiś czas u doktorowej Rakowskiej na Sadybie, gdzie już jest teściowa i szwagierka. Nie mają już pieniędzy, szukają mieszkania i pracy, ale nikt ze znajomych nie chce im pomóc. Również Polka, nowa właścicielka fabryki Jurka. Noemi nie może też wydobyć mebli i rzeczy zostawionych u znajomych. Mają fałszywe kenkarty i na ich podstawie nie mogą zameldować się w Warszawie, a bez tego nie ma pracy. Noemi idzie do Fiuka, krewnego dawnej służącej rodziców. Fiuk próbuje załatwić pracę Jurkowi Wajnkrancowi poza Warszawą. Na razie znajdują miejsce w przejściowym pokoju stołowym wdowca geodety na Złotej. Źle się tam czują, całe dnie spędzają na chodzeniu po ulicach, co budzi coraz większe podejrzenia gospodarza. Później mieszkają na ul. Chmielnej, w pokoiku u wdowy Kosińskiej. Noemi pracuje jako krawcowa w fabryce, a Jerzy w innej fabryce przy obróbce żelaza. Pewnego dnia Jerzy nie wraca z pracy, Noemi szaleje. Dowiaduje się, że zabrali go na Pawiak i został wywieziony do obozu. Noemi szuka, pisze listy do Poniatowej, Trawnik, jedzie do Małkini aby dowiedzieć się czy był w Treblince, a później do Lublina, szuka Jurka na Majdanku. Po kilku miesiącach i wielu kłopotach, zmianach mieszkań, szukaniu pieniędzy na łapówki, dowiaduje się, że zginął w obozie na Majdanku w 1944 r. Wraca do Warszawy, do Rakowskich, gdzie ciągle jest teściowa. Zamieszkuje, razem z teściową w pokoiku, u pani Szato na Sadybie. Ginie od kuli w Łodzi, gdzie jedzie z oficerami Armii Czerwonej, 28.01.1945 r.

  • Germans operations, Poles operations, housing, writting a diary , help, "szmalcownictwo"
  • children, other help, stranger, long-lasting help, individual help , one-off help, housing assistence , outside of Warsaw, work, blackmailer/ "szmalcownik", with Aryan documents , acquaintances