Given name: Erwin Family name: Schenkelbach

  • NO
  • Male
  • Erwin
  • Schenkelbach
  • Jerzy Szeliński
  • 1929-01-17
  • Drohobycz
  • Yes
  • Not in Warsaw
  • Drohobycz willa na obrzeżach miasta
  • Drohobycz ul. Skotnicka; Warszawa Przejazd; Bielany ul. w pobliżu al. Zjednoczenia; Steinkellera; Waszyngtona 16; Ogrodowa; Twarda 16
  • Jewish
  • primary
  • other, in an apartment
  • Wnuk bogatego jubilera ze Stanisławowa, Leona Schenkelbacha. Syn Bartolda Schenkelbacha, znanego fotografa, który prowadził w Drohobyczu zakład fotografii artystycznej, a swoje prace wystawiał, z powodzeniem, na wielu wystawach. Matka, Eda z domu Hauser, pomagała ojcu w zakładzie. Miał starszą siostrę, uczącą się w Wyższej Szkole Plastycznej we Lwowie. Chodził do szkoły w Drohobyczu. Mieszkali w willi na obrzeżach miasta. Po wkroczeniu wojsk niemieckich, ojciec został zabrany. Kazano mu wziąć aparat fotograficzny i taśmy, musiał robić zdjęcia ludziom pomordowanym na cmentarzu. Potem wyrzucono ich z domu. Zamieszkali w dzielnicy żydowskiej na ul. Skotnickiej razem z p. Rosnerem, Żydem wysiedlonym z Niemiec. Zdołali zachować majątek przekazany przez dziadka w postaci złotych zegarków, monet i kamieni szlachetnych, o wartości około 100000$. Żyli ze sprzedaży tych rzeczy. Ojciec został zmuszony do pracy jako fotograf na potrzeby Niemców. Erwin z siostrą pracowali w niemieckim przedsiębiorstwie. Tak żyli do lipca 1942 r., kiedy w akcji wysiedleńczej, z domu zostali zabrani rodzice. Sistra była wtedy w pracy a Erwin ukrył się w schowku pod schodami. Dziesięć dni po wywiezieniu rodziców przyszedł od nich list z Rawy Ruskiej, prawdopodobnie wyrzucony z pociągu jadącego do Bełżca, z pożegnaniem. Zaczęli zastanawiać się z siostrą jak się uchronić przed następną wywózką. Zdobyli dwie fałszywe metryki. Erwin zaszył w ubraniu kilka 20-to dolarówek, kilka złotych zegarków. Ubrał się na styl niemieckich chłopców, w tyrolskie krótkie spodenki, białe podkolanówki, wiatrówkę i ruszył do Warszawy. Pilotował go opłacony mężczyzna, który jednak nie dowiózł go do Warszawy. W Krakowie ściągnął mu z ręki złoty zegarek i ulotnił się. Do Warszawy Erwin dotarł sam. Dotarł tam 1 grudnia 1942 r. Po raz pierwszy był w tak dużym mieście. Miał adres warsztatu meblowego pana Wilka, na ul. Przejazd, w którym pracował pan Szatan, znajomy kogoś z Drohobycza. Dom znajdował się przy murach getta. Szatan, z zaawansowaną gruźlicą, był alkoholikiem. Po pierwszej nocy, którą Erwin spędził na jednej z kanap w warsztacie, następne spędzał w innych miejscach, u różnych pracowników warsztatu, aż do stycznia 43 r. Później mieszkał na Bielanach, w okolicy al. Zjednoczenia, w willi u pani Frankowej, do połowy lutego. Wielokrotnie był szantażowany na ulicy, odebrano mu cały przechowywany majątek. Siostra przyjechała do Warszawy w styczniu 1943 r. Po jakim ś czasie zamieszkali razem. Początkowo na ul. Steinkellera, później na Waszyngtona 16, Ogrodowej (tuż przed i w czasie powstania). Siostra została ograbiona ze wszystkich kosztowności jakie miała. Musieli zacząć szukać pracy. Siostra zaczęła pracę w sklepie dla Niemców w Hotelu Europejskim. Erwin - w antykwariacie Czesława Garlińskiego na Muranowskiej 8. Zamieszkali na Twardej 16. W czasie powstania warszawskiego unikał kontaktów z powstańcami, słyszał, że niektórzy rozstrzeliwują Żydów, tak jak Niemcy. Po powstaniu mieszkał pod Warszawą. Przez jakiś czas w willi swojego pracodawcy pod Zalesiem. Później w Pruszkowie i tam doczekał wyzwolenia.

  • Warsaw Uprising, in the Ghetto, deportation
  • Poles operations, help
  • children, contacts with other Jews , stranger, housing assistence , work, with Aryan documents