Given name: Ella Family name: Szapiro

  • NO
  • Female
  • Ella
  • Szapiro
  • Mandelsztam
  • 1887-00-00
  • Jekabpils
  • Yes
  • From Warsaw
  • Midtown
  • Senatrorska 24;
  • Przejazd 1 getto; Wawer, Halicka 16
  • Jewish
  • other, in an apartment
  • Była dentystką. Pochodziła z religijnej rodziny. Znała dobrze łacinę i niemiecki. Wyszła za mąż za Kaufmana Szapiro, lekarza dentystę. Miała dwóch synów Marka i młodszego Jerzego. Po urodzeniu synów już nie pracowała. Obaj synowie przed wojną rozpoczęli studia medyczne. W 1940 r. przeniosła się z rodziną do getta na Przejazd 1. Synowie pracowali w szpitalu. 5 sierpnia 1942 r. trafiła na Umschlagplatz. Była wieziona rykszą i filmowana przez Niemców na cele propagandy. Rykszą wiózł ją syn pacjenta jej męża. Przy nadarzającej się okazji wjechał do bramy i uratował Ellę. Ella Szapiro wyszła z getta w styczniu 1943 r. i trafiła do Wawra, do willi Stefana i Janiny Petri, gdzie już przebywał jej młodszy syn Jerzy. Na początku lutego przyszedł mąż i starszy syn Marek. Ludzie ci przechowywali ich w trudnych warunkach, bez aryjskich dokumentów. Stefan Petri miał zrobioną kryjówkę. Przebywali w niej tylko wtedy, kiedy ktoś obcy przychodził. Aż do czasu donosu, po którym przyszło Kripo z psami. Nie znaleźli ich, dzięki sprytowi Stefana Petri. Wtedy Petri zrobił nową kryjówkę, zmusił swoją rodzinę do dalszego przechowywania rodziny Szapiro. Wtedy, z nowej kryjówki pod warsztatem ślusarskim, wychodzili tylko nocą. Nowa kryjówka miała lepsze warunki, wentylację, światło. W lipcu 1944 r. Petri wyjeżdżają, zostaje Janina Petri. Szapiro schowali się w nowej, już trzeciej, kryjówce pod balkonem. Byli głodni. W domu mieszkali Niemcy. Ella była coraz bardziej słaba, Marek miał dość, mąż miał duszności. 11.09.44 r. usłyszeli nad sobą głosy Rosjan. Eli powiedziała rodzinie, że Janina Petri prosiła, żeby nie wychodzili za szybko, żeby sąsiedzi się nie dowiedzieli, że ukrywali Żydów, bo nie będą mieli życia.
    Do Wawra przewiozła ich samochodem ciężarowym Irena Wróblewska przy pomocy swego brata, a następnie utrzymywała z nimi pomocny kontakt przez dwa lata ich pobytu w ukryciu w Wawrze.
    Wcześniej, przed utworzeniem getta i w czasie ich pobytu w getcie, rodzinie Szapiro bardzo pomagał Jan Wroński.
    Z kolei w czasie ich ukrywania się w Wawrze pomógł im Paweł Szrotki, który wypożyczył rodzinie Szapiro maszynę dentystyczną dla przeprowadzenia leczenia zębów.

  • Ghetto Uprising, Warsaw Uprising, in the Ghetto, deportation
  • Poles operations, help
  • without 'aryan' papers (documents), long-lasting help, housing assistence