Given name: Hena Family name: Mandel

  • NO
  • Female
  • Hena
  • Mandel
  • Szymańska Maria
  • 1904-05-09
  • Sambor
  • Yes
  • Not in Warsaw
  • Sambor, Wiedeń, Żółkiew
  • Legionowo, Warszawa - ul. Mała 10, Broszniów, Mokrzeszów, Legnica, Izrael
  • Jewish
  • good
  • secondary
  • on surface , in an apartment
  • money
  • looting, other danger, on a street, recognition, blackmail/"szmalcowanie" resulting in buying out , in an apartment
  • Pielęgniarka, do wybuchu wojny mieszka z mężem i córkami w Żółkwi, są zamożni, mąż pracuje w przemyśle drzewnym, ma tartak. W noc sylwestrową 1942/1943 Hena ucieka z getta w Żółkwi z młodszą córką, pomaga jej w tym za wysoką opłatą dwoje Polaków i Rosjanin, którzy okazują się oszustami i szantażystami. Dociera do Legionowa, kryjówka okazuje się nędznym pokoikiem wynajmowanym prostytutkom na godziny. Gospodarze wyrzucają ją w nocy z dzieckiem na ulicę. Przygarnia ją obca kobieta, Kamińska. Przeżywają rewizję gestapo i szantaż ze strony poprzednich gospodarzy. Hena wyprowadza się do Warszawy, do kuzynki Kamińskiej, Jungowej. Przedstawia się jako żona polskiego oficera. Na wiosnę 1943 mąż Heny ucieka z getta w Żółkwi, pracuje w Krechowicach jako brakarz. Hena wyjeżdża do niego z dziećmi. Okoliczni mieszkańcy podejrzewają ich, że są Żydami. Ratuje ich dawny znajomy, inżynier Staśko; zaprzyjaźniają się też z rodziną lekarza i z księdzem. W 1944 Hena ucieka przed banderowcami do Mokrzeszowa, Ukraińcy zatrzymują jej męża, jako fachowca, pilnują, żeby nikt mu nie zrobił krzywdy. Henę rozpoznają dawni sąsiedzi z Żółkwi, ratuje się, twierdząc, że ich nie zna.
    Po wyzwoleniu Mandelowie przeprowadzają się do Lignicy [prawdopodobnie chodzi o Legnicę], w 1948 wyjeżdżają do Niemiec i do Izraela.

  • Ghetto Uprising, deportation
  • Germans operations, Poles operations, economic, Ghetto liquidation, housing, help, blackmail, "szmalcownictwo", private/everyday life
  • antisemitism, atmosphere , children, Gestapo/gendarmerie, hosts, other help, communication, contacts with other Jews , costs, indifference, long-lasting help, individual help , one-off help, housing assistence , help from Jews, outside of Warsaw, blackmailer/ "szmalcownik", with Aryan documents , acquaintances
  • Str. 9 – 10