Given name: Władysław (Adam) Family name: Iwaszczukiewicz (Gelbard)

  • NO
  • Male
  • Władysław (Adam)
  • Iwaszczukiewicz (Gelbard)
  • Adam Gelbard
  • 1923-10-14
  • Chełm
  • Yes
  • Not in Warsaw
  • Chełm ul. Reformacka 2
  • Leszczyńska; Wąski Dunaj; Mickiewicza; Miodowa
  • Jewish
  • good
  • higher
  • in an apartment
  • money
  • delation/denunciation, blackmail/"szmalcowanie" resulting in buying out
  • Władysław Iwaszczukiewicz a wł. Adam Gelbard pochodzi z licznej, zasymilowanej rodziny, z tradycjami lekarskimi. Pięcioro rodzeństwa ojca było lekarzami. W domu mówiło się po polsku, mieszkali w Chełmie w domu dziadka. Ojciec, lekarz dentysta, oficer wojska polskiego, zginął w obozie w Sumie. Został z matką i siostrą, musiał przejąć opiekę nad rodziną. Przeprowadzili się do getta na ul. Pocztową róg Zamojskiej. Getto w Chełmie było otwarte, nie otoczone murem. Zaczął pracę najpierw jako urzędnik pomocniczy w gminie, a później w koszarach niemieckich jako pomocnik mechanika. W koszarach poznał pana Iwaszczuka, Polaka, który sprzedał mu swój dowód, dopisując do nazwiska końcówkę '-iewicz', a Władysław zamienił zdjęcia. Matka z siostrą ukrywały się w Chełmie. Po nasilających się represjach wobec Żydów, postanawia wraz z matką i siostrą wyjechać do Warszawy. W pociągu spotykają handlarkę, przedstawiają się jej jako rodzina wysiedleńców z zamojskiego, a ona proponuje im nocleg u siebie do czasu znalezienia jakiegoś mieszkania. Władysław szuka mieszkań z ogłoszeń w gazecie, nie zawsze kończy to dobrze. W pierwszym, wynajętym z ogłoszenia na Wąskim Dunaju, zaraz po wprowadzeniu się, przychodzą granatowi policjanci i zabierają im wszystkie pieniądze. Następnie było dozorcostwo, też z ogłoszenia. Za mieszkanie w piwnicy willi na Mickiewicza - sprzątanie i opieka nad dziećmi. Właściciel mieszkania załatwił Władysławowi pracę w fabryce tekstylnej na Bielańskiej. Na Żoliborzu mieszkali przez miesiąc, do czasu otrzymania przez gospodarza anonimu. Potem Władysław mieszkał na Miodowej, kątem u starszej pani ,w jej pokoju na kozetce. Zaczął nową pracę jako pomocnik elektryka u niemieckiego inżyniera Lindera, na ul. Puławskiej. Później znalazł pracę w Łomiankach w fabryce resorów. Tam pracował już do powstania warszawskiego. Kolega z pracy zaproponował mu mieszkanie razem w swojej kawalerce na Łuckiej 26. Mieszkał tam z kolegą do powstania warszawskiego, a kolega nie wiedział o jego pochodzeniu. W tym czasie, dzięki mężowi kuzynki, Wierzbowskiemu, wstąpił do AK. Wierzbowski zajmował się pomocą finansową dla potrzebujących pomocy rodzin akowców. W ten sposób otrzymywały pieniądze matka i siostra Władysława. W dniu wybuchu powstania warszawskiego znalazł się przypadkiem na pl. Trzech Krzyży i zgłosił się do najbliższej placówki powstańczej na ul. Książęcą. Po wojnie skończył prawo, pracował najpierw jako prokurator, a później adwokat. Mieszkał w Rdomiu, zmarł 28.07.2010 r.

  • Germans operations, Poles operations, underground activity, housing, help, work, blackmail, "szmalcownictwo"
  • Polish underground movement , contacts with other Jews , stranger, long-lasting help, one-off help, housing assistence , work, blackmailer/ "szmalcownik", with Aryan documents , acquaintances