Given name: Naftali Family name: Frank

  • YES
  • Male
  • Naftali
  • Frank
  • 1943-05
  • około 1892 r.
  • Majdanek
  • No
  • From Warsaw
  • Brukowa 32
  • getto ul. Gęsia 12, Nowolipie; Miła 19; Majdanek
  • Jewish
  • basement, hiding place in an apartment , in an apartment
  • lack
  • Żonaty z Chawą z domu Menaches. Był kohenem. Słabo mówił po polsku. Miał ośmioro dzieci: Froima, Ignacego, Henryka (Chaim), Luzera, Eliezera (Eli), Helę, Goldę Liebę i Polę. Przed przeprowadzką do getta zabrał z bożnicy Torę. Razem z żoną zamieszkał na Gęsiej u syna Froima. Litościwy. Sprowadzał codziennie do domu innego przymierającego z głodu rabina. Po posiłku zasiadali nad Gemarą. Nie pomagały upomnienia żony, że z zawszonego biedaka może przejść na niego zakażona wesz. W końcu zachorował na tyfus, dotknęła go także uremia. Dzięki wspaniałej opiece, lekarza i rodziny, przezwyciężył choroby. Latem 1942 r. do mieszkania Froima sprowadziła się reszta rodziny: córka Gołda z dziećmi, syn Ignacy z żoną Hanką w ciąży, syn Luzer z żoną, córki Pola i Hela, a także przedwojenna służąca rodziny, Regina. Starszy syn Heniek wcześnie wyszedł z getta z żoną Idą i sześcioletnią córką Celą, przemytnik dowiózł ich do obozu w Janowie. W lipcu 1942 r. synowa Hanka urodziła w mieszkaniu córeczkę. Następnego dnia Naftali ściągnął z szafy Torę i odprawił poranną modlitwę ninjan (10 mężczyzn), dziewczynka dostaje imiona Ester Małka. 6 września 1942 r., razem z rodziną udał się na Muranów, na zarządzony przez Niemców spis. Znaleźli puste mieszkanie na Wołyńskiej 3, gdzie się rozlokowali. Jego syn Ignacy został ranny w policzek od niemieckiej kuli, kiedy wyglądał przez okno. Syn Froim dostał biegunki. Żona poleciła mu przyniesienie ryżu dla Froima, od córki Heli, która była w kryjówce na Miłej. Wyruszył na Miłą razem z córką Gołdą. Nie znaleźli Heli, ale ich odnalazła wnuczka Roma Rachel Roth), która wyruszyła za nimi. Kiedy zaczęły się łapanki, ukryli się we trójkę, razem z kilkuset innymi Żydami, na poddaszu domu na Miłej. Przesiedzieli tam, w strachu, tłoku i ciszy do rana. Kiedy wrócili na Wołyńską nie zastali już reszty rodziny. Wnuczka Roma zauważyła, że można przekupić policjantów żydowskich pilnujących bramy od ul. Zamenhofa. Negocjowała Gołda, udało się. Po kolei przedostali się do szopu Toebbensa na Gęsiej 16. Zaczęli pracę. Pracownicy zostali skoszarowani na Nowolipiu. W połowie stycznia 1943 r. Gołda poszła do małego getta, żeby spotkać się z siostrami Polą i Helą. W tym czasie małe getto zostało otoczone przez Niemców i Ukraińców, Gołda nie wróciła. Został tylko z wnuczką Romą. Na plecach zrobił mu się wrzód, który rósł i boleśnie uciskał krzyż. Trudno było mu wstawać z łóżka. Musiał zostawać w domu. Roma zaczęła sprzedawać resztę zapasów ubraniowych ze sklepu matki. Pojawiła się informacja, że Toebbens ma przenieść swoich pracowników do Poniatowej. Pewnego dnia, na początku 1943 r. zjawiły się Pola i Hela, córki. Zabrały Naftalego i Romę na Miłą 19. Zamieszkali z przyjaciółmi Heli. Młodzież zbudowała kryjówkę w zamurowanym pokoju i przygotowała bunkier w dalszej oficynie. W nocy z 18 na 19 kwietnia 43 r. mieszkańcy bloku schowali się w bunkrze. W międzyczasie W maju zostali wykryci przez Niemców. Razem z wnuczka Romą trafił na Majdanek. Zmarł następnego dnia po przyjeździe.

  • Warsaw Ghetto Uprising, 1943, in the ghetto, deportation
  • German operations
  • hideout, housing, camps, death, deportation