Given name: Estera Family name: Rubinsztejn

  • YES
  • Female
  • Estera
  • Rubinsztejn
  • 1917-00-00
  • Yes
  • From Warsaw
  • ul. Nowolipie 23
  • obóz w Poniatowej, Mariensztat, ul. Próżma, ul. Madalińskiego, ul. Puławska; Łódż, ul. Narutowicza 30 m 24
  • Jewish
  • bad
  • secondary
  • other, basement, hiding place in an apartment , attic, in an apartment
  • lack, money
  • delation/denunciation, other danger, on a street, recognition, in an apartment, homicide
  • Urodzona w 1917 roku, przed wojną mieszka w Warszawie, jest laborantką. W czasie wojny jest z rodziną w getcie. Estera pracuje w szopach Szulca na Nowolipiu. Ukrywają się w skrytce. Pod koniec kwietnia decydują się ujawnić, po selekcji na Umschlagplatz Estera i jej mąż wywiezieni zostają do obozu w Poniatowej. Tam początkowo dają sobie radę, Estera pracuje w koszykarni. Potem jednak warunki staja się coraz cięższe. Pracują przez 7 miesięcy, pod koniec września 1943 sytuacja pogarsza się. 4 listopada 1943 Niemcy rozstrzeliwują więźniów. Estera jest ranna, ale po jakimś czasie udaje jej się wyczołgać spod martwych ciał, ucieka do lasu. Spotyka tam inną uciekinierkę z Poniatowej. Obie są nagie, więźniom kazano się rozebrać przed rozstrzelaniem. Proszą o pomoc w okolicznych wsiach, są jednak przeganiane, chłopi zamykają je w stodole, znęcają się nad nimi, robią im „rewizję ginekologiczną” szukając złota. Udaje im się uciec, w pobliżu Kazimierza spotykają Marię Maciąg, mieszkankę wsi Rogowa (Rogów?), która pomaga im, karmi i daje ubrania. Wracają do Warszawy pociągiem, z opiekunką. Przez 5 dni ukrywają się w piwnicy na Mariensztacie. Opiekunka pomaga im nawiązać kontakt z organizacją pomagającą ukrywającym się Żydom. Estera dostaje pewną kwotę pieniędzy, bada ją lekarz. Budzi zainteresowanie, jako naoczny świadek eksterminacji obozu w Poniatowej.

    Po pewnym czasie wysłaniec organizacji pomocowej pomaga Esterze i jej znajomej przeprowadzić się do innych mieszkań, dla kobiet jazda przez miasto wiąże się z silnym stresem i lękiem. Estera i jej towarzyszka ukrywają się u dozorcy domu na Próżnej. Schowane są w szafce, gdzie nie mogą się wyprostować, pijany dozorca napastuje je.

    Przeprowadzają się do niej na ul. Madalińskiego. Ich nowa gospodyni, niejaka Dubiecka, przechowuje 13 innych Żydów, w tym rodzinę zamożnych hurtowników, Rowińskich. Za każdego Żyda dostaje 6 tys. złotych miesięcznie. Estera przeżywa załamanie nerwowe. Przez pięć miesięcy ma ataki furii, jest wiązana. Zdrowieje dzięki opiece lekarskiej.

    Pod nieobecność gospodyni do zamkniętego na kłódkę mieszkania próbuje się dostać gestapo. Estera musi się przeprowadzić – aż do Powstania mieszka ze znajomą u wróżki, na Puławskiej.

    W czasie Powstania ukrywają się pod węglem, w piwnicy. W piwnicach pojawia się ekipa Polaków pod eskortą SS – mają kopać rowy na Okęciu. Estera i jej znajoma ujawniają się, Polacy doradzają, żeby wyszły z nimi do pracy na placówce. Na placówce Estera rozstaje się ze swoją towarzyszką, każda idzie w swoją stronę. Estera rusza w kierunku Piaseczna.

    Zatrzymuje się na wsi, u gospodarzy, podaje się za krawcową. Prawdopodobnie ma zły wygląd, wszędzie dosyć szybko rozpoznawana jest jako Żydówka: u gospodarzy, na targu etc. Przeprowadza się do innych gospodarzy, udaje jej się zameldować, ale synowie gospodarza upijają się i molestują Esterę. Gospodarz wyrzuca jej brak nabożności, chodzi zatem do kościoła, żeby nie wzbudzać podejrzeń. Zajmuje się szyciem i szydełkowaniem. Po wejściu Armii Czerwonej Estera nawiązuje kontakt z Komitetem opiekującym się Żydami w Piasecznie. Próbuje odnaleźć siostrę w Łodzi, bez efektu.

  • after Warsaw uprising, 1944, Warsaw Ghetto Uprising, 1943, Warsaw uprising, 1944, outside of the ghetto, in the ghetto, deportation
  • German operations, business, private life / daily life
  • atmosphere, author, hideout, Germans, camps, armed resistance, rescue attempts, workers, selection, terror, street, deportation, everyday life, private life, Jews
  • Organizacja pomagająca Żydom - prawdopodobnie chodzi o Żegotę.

  • 12