Given name: Hanna Family name: Gdalewicz

  • NO
  • Female
  • Hanna
  • Gdalewicz
  • Fiszgrund
  • Helenka Falkowska
  • 1929-11-05
  • Kraków
  • Yes
  • Not in Warsaw
  • Tarnów
  • Piotrków Trybunalski; Kraków; Warszawa ul. Senatorska; dom dziecka "Nasz Dom" na Bielanach;
  • Jewish
  • bad
  • other
  • basement, in an apartment
  • lack
  • recognition
  • Urodziła się w niezamożnej rodzinie urzędniczej. Ojciec Salo był działaczem Bundu, matka Majka z domu Waksberg nie pracowała. Miała starszego o 6 lat brata Julka. Przed wojną zdążyła skończyć 3 klasy. Po wybuchu wojny ojciec, poszukiwany przez gestapo, ucieka do Rosji. Po pewnym czasie wraca do Polski do Warszawy. Dzieci z matką ukrywają się u znajomych rodziców. Towarzysze z Bundu zabierają ich do Piotrkowa Trybunalskiego do getta. Tam czeka ich bieda i głód, 16-letni Julek, który pracuje nie jest w stanie utrzymać rodziny. Dzięki poznanemu synowi dozorcy po aryjskiej stronie, Bolkowi Smykowi, załatwia papiery aryjskie. Hania jest odtąd Helenką Falkowską. Ucieka z getta przez szczelinę w murze, Bolek odwozi ją do Krakowa. W Krakowie pracuje dawna pomoc domowa rodziny, Aniela Krzysztonek, która ukrywa Hanię w piwnicy. Po zdekonspirowaniu, obie wyruszają w kilkumiesięczną podróż pociągami, bezradne, bez pomocy. Przyjeżdżają w końcu do Warszawy, Hania ma adres łączniczki ojca w Warszawie, Krystyny Mucznik. Odnajduje ojca, mieszka zamknięta w jego pokoju na Senatorskiej przez pewien czas. Miejsce jest niebezpieczne, ojciec w konspiracji, w ŻOBie. Dzięki Stefanii Sępołowskiej udaje się umieścić Hanię (Helenkę Falkowską) w domu dziecka *Nasz Dom*, prowadzonym przez Marynę Falską na Bielanach. Hania zostaje tam przez 2,5 roku. Ze względu na wyraźny semicki wygląd nie chodzi do szkoły, co wzbudza podejrzenia. Ale personel zna jej pochodzenie i ukrywa ją przy częstych kontrolach niemieckich. Hanię próbuje uczyć Irena Dębska, intendentka, ale dziewczynce w stresie i depresji, niewiele wchodzi do głowy. Nie ma wiadomości o matce, Anieli i bracie, martwi się o ojca, który czasami ją odwiedza. Przez cały okres pobytu w sierocińcu nie wychodzi na zewnątrz. W czasie powstania warszawskiego w budynku mieścił się szpital powstańczy. Hania zgłosiła się do pomocy i prała bandaże rannych powstańców. A ponieważ kręciło się wtedy po domu wiele osób, była zamykana w osobnym pokoju z napisem na drzwiach *tyfus*. Po kapitulacji przyszedł rozkaz ewakuacji, Maryna Falska zmarła na zawał. Dzieci pojechały do Pruszkowa, później do Sokolnik w woj łódzkim. Mieszkali w szkole, cierpieli głód. Dzieci chodziły żebrać na wieś, ale Hani nie puszczano. W Sokolnikach była do końca wojny. Przyjechała po nią łączniczka Bundu, Krystyna Mucznik i zabiera ja do Warszawy do swojego domu.

  • Ghetto Uprising, Warsaw Uprising
  • Poles operations, housing, help
  • children, other help, stranger, long-lasting help, one-off help, housing assistence , help from Jews, with Aryan documents , acquaintances