Przysięgnij, że opowiesz

  • Rachel
  • Roth
  • Wydawnictwo RM
  • 2020
  • varia
  • tak
  • po wojnie
  • polski
  • Ojciec autorki, Samuel Rothstein był redaktorem Dos Jidisze Togbłat, autorem wielu książek. Matka, Gołda Lieba (Gienia) z domu Frank miała sklep z odzieżą na Brukowej 35. Rachel (Roma) miała troje rodzeństwa: Rywkę (Regina), Jehudit (Justyna) i Dawida (1933 r.). Dziadek, Naftali Frank był kohenem. Ojciec starał się przekonać Gołdę, żeby uciekali z Warszawy na Wschód, ale ona nie chciała ryzykować życia dzieci, wyjechał sam, kiedy dowiedział się, że szuka go gestapo, dotarł do Tel Avivu. Po przeprowadzce do getta znaleźli drogi pokój na Pawiej 10, u pp. Duniec. Na Pawiej 10 mieszkańcy organizowali wzajemną pomoc: komitet domowy, koło młodzieży i kącik dla dzieci. Otwarto także kuchnię z posiłkami dla uboższych mieszkańców. Młodzież opiekowała się dziećmi, a Rachela uczyła alfabetu sześcioletniego chłopczyka. Na wieczorkach literackich, organizowanych przez młodzież, deklamowała wiersze. W getcie kontynuowała naukę na tajnych kompletach, jej siostry również. Jej komplety prowadzili nauczyciele z przedwojennego gimnazjum Chawaceles. Lekcje odbywały się na Nowolipiu 50, w mieszkaniu koleżanki. W 1941 r. zapisała się na trzyletnie kursy z farmacji prowadzone w getcie na poziomie uniwersyteckim w gmachu "Chinuchu" w gimnazjum męskim na Ogrodowej. W lipcu 1942 r. jej egzamin praktyczny z analizy chemicznej został przerwany. Ukazuje się rozporządzenie Franka o wysiedleniu Żydów. Zaczęła się panika. Wujek Froim Frank załatwił, dla całej dorosłej części rodziny, za wysokie opłaty ausweisy w nowej fabryce Toebbensa. Gołda z dziećmi przeprowadziła się do brata, na Gęsią 12. Zamieszkują tam również rodzice Gołdy, bracia z rodzinami i siostry. Zaczynają budować kryjówkę. 6 września 1942 r. rodzina Franków, w czasie "akcji na Miłej" znalazła puste mieszkanie, w którym się ulokowała. Podczas nieobecności w mieszkaniu autorki, jej matki i dziadka, reszta rodziny została wywieziona. Ocalała trójka dotarła do szopu Toebbensa na Gęsią 16. Gołda Rothskin zginęła w styczniu 1943 r. Roma z dziadkiem Naftalim Frankiem przenieśli się na Miłą, gdzie mieszkała Hela Frank. Powstanie w getcie przetrwali w bunkrze, który został odkryty przez Niemców w maju. Oboje trafili do transportu do Majdanka. Naftali zmarł w obozie. Roma i Hela przetrwały Majdanek (2 lata), zostały wysłane do Birkenau, a później do Bergen-Belsen. Po wyzwoleniu obozu, nawiązały kontakt listowny z Samuelem Rothskinem, udało im się wyjechać do Paryża, a stamtąd do Izraela.