Do Bermanów przychodzi młodsza panna Dermanowi...

  • NIE
  • Do Bermanów przychodzi młodsza panna Dermanowicz z wiadomością, że jest u niej jakaś pani od Grajka. Okazuje się, że to Borkowska-Zylbersztajn. Mówi im, że Cukierman, Lubetkin, Edelman, Warman, Feinmesser, Borzykowski, Goliborska, Fiszgrund, Frydman i Zysman żyją i są w pobliżu. Opowiada, jak się uratowali. 28-09-1944 ich oddział otrzymał rozkaz przeniesienia się na plac Wilsona. Rano rozpoczął się atak na Żoliborz. Na "czwórce" zostały tylko cywilne kobiety (Rozensztajn, Borkowska-Zylbersztajn, Golibosrka, Kacenelenbogen). Na noc cały odział wrócił na "czwórkę", około 2 zebrało się tam całe dowództwo AL i wszyscy poszli do gmachu Feniksa (pl. Wilsona 4). Następny dzień przesiadują w piwnicach. Zaginęła gdzieś Lubetkin (okazało się, że ktoś kazał jej pilnować schronu i zapomniał zdjąć ją z pozycji, stała sama przez cały dzień, aż natknął się na nią Edelman. Razem odnaleźli resztę oddziału. Około 8 wieczorem ukazały się za Wisłą rakiety (znak, że zostały posłane czółna, dla tych którzy nie chcą się poddać). Około 300 osób (żołnierze i ich rodziny) przedarła się przez Żoliborz, aż do wału bronionego przez Niemców. Utworzono trzy plutony - pierwszy z Szaniawskim i Kliszko na czele, ostatni złożony z ludzi z ŻOB-u. Jednak nie udało się przedostać do Wisły. Żobowcy ukrywają się w schronie na ulicy Promyka razem, w domu czterech starszych pań, które nie chciały opuścić Warszawy. W piwnicy tego domu była prymitywna skrytka (zamaskowane przejście pomiędzy dwoma piwnicami), w której ukryło się 15 osób. Edek, Witek, Andzia, Stasia i Józio idą do schronu Edka na ulicy Bieniewickiej, który został potem wykryty przez Niemców, rozdzielili się podczas ucieczki. Pozostała 10 spędziła w schronie 42 dni. Po dwóch dniach skończyła im się woda chodzili więc po piwnicach i szabrowali. Wstawali późno (po nie przespanych nocach) wygłaszali różne referaty, dyskutowali, opowiadali dowcipy i grali w karty. Do domu często wchodzili Niemcy, ale staruszki zawsze mówiły wyuczoną śpiewkę, że nikogo tu nie ma oprócz czterech starszych kobiet, jednej sparaliżowanej i jednej chorej na serce. Raz Borkowska-Zylbersztajn wyszła z jedną ze staruszek po wodę. Spotkały Niemca, który pomógł im zanieść kubeł do domu i pozwolił narwać kapusty, potem przychodził do nich często z zakupami, chlebem i papierosami. Jednak jeden z oddziałów niemieckich przysłał auto sanitarne po staruszki i Borkowską-Zylbersztajn. Zawieziono je na Ogrodową (siedziba Räumungskommando), skąd je wypuszczono. Pojechały do Włoch, gdzie staruszki zostały ulokowane na strychu u woźnicy, a Borkowska zaczęła organizować pomoc dla pozostałych w schronie na Promyka. Pomagają jej Margolis i Blady-Szwajgier, które skontaktowały ją z dr Świtalem, który pojechał z sanitariuszami (bez przepustki) na Promyka i ukrył grupę w szpitalu (bez Frydman i Feinmesser, gdyż one wyszły wcześniej).

  • 1944-11-29
  • 1944-11-29
  • powstanie warszawskie
  • działania Polaków, konspiracja, mieszkaniowe, pomoc, życie prywatne/życie codzienne
  • bez papierów aryjskich, konspiracja żydowska, pomoc lokalowa, poza Warszawą
  • 150-156
  • Powiązani ludzie:

    • Temkin - Bermanowa Barbara

      Autorka "Dziennika z podziemia". Wykształcenie na poziomie średnim i podstawowym zdobyła dzięki pomocy sta...

    • Berman Adolf

      Mąż autorki. Absolwent gimnazjum Michała Kreczmara, studiował psychologię, historię i filozofię. Jeden z pionierów p...

    • Borkowska-Zylbersztajn Lodzia

      Przyjciółka Tuwii Borzykowskiego. Przeżyła wojnę

    • Cukierman Icchak

      Działacz Droru. jeden z przywódców konspiracji getta warszawskiego, redaktor prasy podziemnej, współzałożyciel ŻOB-u...

    • Lubetkin Cywia

      Działaczka Droru i he´Chaluc. Podczas wojny działała w konspiracji getta warszawskiego, podzcas powstania w getcie -...

    • Edelman Marek

      Jeden z przywódców powstania w getcie. Działacz Bundu, członek kierownictwa ŻOB-u, w Powstaniu Wr[arszawski walczył...

    • Warman Zygmunt

      Prawnik, sekretarz Judenratu w getcie warszawskim. Podczas Powstania Warszawskiego żołnierz ŻOB-u w odziale AL-u. Od...

    • Feinmesser Maria

      W schronie na Promyka

    • Borzykowski Tuwia

      Działacz Droru, he´Chaluc i Poalej Syjon. W Radomsku założył konspiracyjne komórki tych organizacji. W 1940 został w...

    • Goliborska Teodozja

      Lekarka szpitala dziecięcego Bersonów i Baumanów w getcie warszawskim. Przeżyła wojnę

    • Fiszgrund Juliusz

      Syn Henryka Fiszgrunda. Po wojnie mieszkał w Warszawie.

    • Frydman Regina

      Pracowała jako pomoc pielęgniarska w getcie warszawskim w szpitalu dziecięcym Bersonów i Baumanów. Od marca 1943 po...

    • Zysman Józef

      Łącznik autorkiWyglądał na typowego Żyda, tylko że był blondynem. Pod koniec wojny miał pod swoją opieką ponad sto o...

    • Kacenelenbogen Andzia

      Ukrywa się na Promyka

    • Szaniawski Jan

      Kapitan Armii Ludowej.

    • Kliszko Zenon

      Komunista.

    • Nieznane Witold

      Żołnierz AL. Został zabity przez Rosjan w Częstochowie (P.Sz.)

    • Nieznane Edward

      Ukrywał się razem z grupą z ŻOB-u w schronie na Promyka.

    • Margolis Alina

      Córka dr Marguliesowej z Łodzi, bundówka. W getcie warszawskim uczennica szkoły pielęgniarskiej. Od stycznia 1943 ro...

    • Blady-Szwajger Adina

      Lekarka w szpitalu dziecięcym Bersonów i Baumnaów. Od stycznia 1943 po aryjskiej stronie jako łączniczka ŻOB-u. Brał...

    • Śwital Stanisław

      Lekarz, który uratował ludzi ze Schronu na Promyka.