Imię: Franciszka Nazwisko: Klajman

  • NIE
  • Kobieta
  • Franciszka
  • Klajman
  • Jedwab
  • Maria Majewska
  • 1910-05-03
  • Konin
  • Tak
  • Spoza Warszawy
  • Konin ul. nieznana
  • Królików, Izbica Lubelska; Warszawa ul. Piwna; Al. Jerozolimskie; Pruszków; Milanówek
  • Żyd
  • dobry
  • w mieszkaniu
  • Mieszkała w Koninie z siostrą i bratem. Pracowała w sklepie manufaktury Krauzego, do jesieni 1940 r., do czasu skonfiskowania sklepu. W 1941 r. została wywieziona do wsi Królików, później do getta tranzytowego w Izbicy Lubelskiej. Niemcy mężczyzn wysyłali na roboty do Zamościa i Krasnego Stawu, kobiety zostawały w getcie. W 1942 r. zaczęto Żydów z getta wywozić do Bełżca, akcje odbywały się co kilka tygodni. W jednej z takich akcji zabrano brata Franciszki. Zginął. W czasie ostatniej akcji obie z siostrą ukryły się w cysternie po nafcie, gdzie przeczekały dobę. Później wyszły i udały się na dworzec. Złapał je komendant granatowej policji i odstawił do jakiegoś budynku, gdzie miały oczekiwać na transport. Przekupiony 5 dolarami strażnik, przystawił im drabinę i uciekły w nocy, a z nimi jeszcze 10 mężczyzn. Znów udały się na dworzec. Po raz drugi złapał je granatowy policjant i odstawił do transportu. Powtórnie uciekły. Tym razem udały się do Izbicy. Mieszkał tam listonosz, Pasternak, którego znały sprzed wojny, przywoził im do domu korespondencję i wydawał się przyzwoitym człowiekiem. Przyjął je, nakarmił i ukrył za dnia. Wieczorem odchodził pociąg do Warszawy, do którego pomógł im się dostać. Polecił im szmuglera żywności w Warszawie, u którego przeżyły kilka dni, dopóki starczyło im pieniędzy. Kiedy znalazły się w sytuacji bez wyjścia, poszły do getta. Było to wiosną 1943 r., żyły w getcie 6 tygodni bez pieniędzy, głodowały. Wyszły z getta. Na Polnej, przypadkiem, Franciszka spotkała Polkę, Sikorską, którą znała z Konina, a ta zabrała ją do siebie, na Piwną. Nie mogła jednak decydować o zatrzymaniu Franciszki bez zgody synów, u których mieszkała. Synowie byli w AK. Wyrobili Franciszce aryjskie dokumenty na nazwisko Maria Majewska. Po kilku dniach, przeprowadzili się z Franciszką w Al. Jerozolimskie 43 (obecnie 49), do konspiracyjnego mieszkania. Mieszkała tam do powstania warszawskiego. Niemcy wyrzucili ich z domu i skierowali na Dworzec Wschodni. Po drodze, z kilkoma osobami, uciekła do szpitala Dzieciątka Jezus, na Lindley'a. Jedna z uciekinierek miała w nim znajomego lekarza, który ukrył ich na terenie szpitala. Po kilku tygodniach szpital z chorymi został przeniesiony do Milanówka. Zdrowi trafili do Pruszkowa, później do Tworek. Franciszka uciekła i pojechała do Milanówka. Została złapana przez Niemców i wywieziona w pobliże Modlina. Uciekła ponownie do Milanówka, gdzie doczekała wyzwolenia.

  • powstanie w getcie, powstanie warszawskie, w getcie, wysiedlenie
  • działania Niemców, działania Polaków, likwidacja getta, pomoc
  • inna pomoc, konspiracja polska, pomoc lokalowa