Imię: Cywia Nazwisko: Lubetkin

  • TAK
  • Kobieta
  • Cywia
  • Lubetkin
  • 1914-00-00
  • 1978
  • Byteń koło Słonimia
  • Urodziła się w 1914 r. w biednej wielodzietnej rodzinie żydowskiej w miasteczku Byteń koło Słonimia. Ojciec jej był człowiekiem głęboko religijnym. Chodziła do gimnazjum w Słonimiu, gdzie uczyła się także hebrajskiego. W wieku 16 lat wstąpiła do syjonistycznej organizacji młodzieżowej Frajhajt (Wolność) i wkrótce została członkiem zarządu tej organizacji w Słonimiu. Zaczęła aktywnie uczestniczyć w ruchu kibucowym. W 1935 r. w Józefowie pod Warszawą została wybrana do Centralnego Seminarium kibucowego. Stała się jednym z czołowych działaczy syjonistycznej organizacji młodzieżowej Dror o sympatiach socjalistycznych. Prawdopodobnie w 1936 r. zaczęła pracować w jej centrali w Warszawie. Wkrótce po wybuchu wojny udała się do Kowla, na tereny zajęte przez Armię Czerwoną, by powołać konspiracyjne struktury Droru, co jej się udało. Chociaż nielegalny ruch syjonistyczny pod okupacją sowiecką umożliwił jej przejście przez rumuńską granicę i dalej do Palestyny, w grudniu 1939 r. wróciła do Warszawy, gdyż uważała, że tam jest jej miejsce. Razem z Icchakiem Cukiermanem poświęciła się całkowicie działalności konspiracyjnej w getcie: wychowaniu młodzieży, samopomocy społecznej, działalności kulturalnej, a przede wszystkim przygotowaniom do zbrojnej obrony. Należała do kierownictwa Żydowskiej Organizacji Bojowej i przywódców kwietniowego powstania w getcie. Wraz z grupą bojowców udało się jej w końcowym etapie powstania przedostać kanałami na stronę aryjską, gdzie grupę ukryli pzedstawiciele polskiego lewicowego podziemia. Cywia utrzymywała stąd kontakt z organizacjami Droru w jeszcze istniejących resztkach skupisk żydowskich w Będzinie, Częstochowie, Białymstoku. Uczestniczyła aktywnie w Powstaniu Warszawskim. Po wyzwoleniu działała w organizacjach syjonistycznych w Polsce. W 1946 r. wyjechała do Palestyny, gdzie na zebraniach ruchu Halucowego relacjonowała szczegółowo wydarzenia w getcie warszawskim. Wraz z mężem Icchakiem Cukiermanem należała do współzałożycieli kibucu im. Bojowników Getta Warszawskiego (Lohamej Hagetaot) w Izraelu, a także znajdującego sie tam Archiwum oraz Muzeum Żydowskiego Ruchu Oporu. Zmarła w 1978 r. W kibucu nadal mieszkają jej syn z rodziną oraz córka.

  • działacze