Pierwsze ucieczki z wagonu: „W międzyczasie dy...

Pierwsze ucieczki z wagonu: „W międzyczasie dyskusja nad formą ucieczki poczęła się krystalizować. Dwóch młodzieńców rozpoczęło energicznie „demontaż” kraty. Najbliżsi z zapartym oddechem śledzą ich ruchy. Krata odpada. Młodzieńcy decydują się wyskoczyć. Uwaga wszystkich skupia się na nich. Zewsząd wyciągają się pomocne ręce z pieniędzmi. Pierwszy dźwiga się w górę, wystawia jedną nogę na zewnątrz, potem drugą. Z zapartym oddechem oczekują wszyscy efektu. Powoli ostrożnie przesuwa się dolna część ciała poza okienko, potem górna, a potem same ręce trzymają się ram okienka- i skok w ciemność. Trawiasty nasyp kolejowy stłumił odgłos upadku - a ciemność pochłonęła zbiega. Potem drugi - Już szybciej - bardziej nerwowo wysunął się poza okienko - zawisnął na rękach, odbił się od wagonu i skoczył równie cicho jak tamten.”

Archiwum ŻIH; 302/139

Natan Żelechower (Jan Kurczab)

bez tytułu

Warunki życia w getcie warszawskim. Pobyt w schronach po wielkiej akcji 1942 r., wywózka do obozu koncentracyjnego na Majdanku. Cierpienia więźniów Majdanka. Transport do Auschwitz, pobyt w obozie w Jawiszowicach, praca w kopalni. „Marsz śmierci” do Wodzisławia Śląskiego i ewakuacja do Buchenwaldu. Praca w obozach Ohrdruf i Crawinkel (w kamieniołomach). Piesza ewakuacja do Buchenwaldu. Wyzwolenie, sytuacja byłych więźniów po wyzwoleniu.
Autor był z zawodu technikiem dentystycznym. Pamiętnik, spisany po wojnie, przekazał Żydowskiej Komisji Historycznej w Krakowie. Zbieżność jego przybranego nazwiska z nazwiskiem publicysty prasy krakowskiej i działacza społecznego jest przypadkowa.

Publikacja: Natan Żelechower, Siedem obozów, „Biuletyn ŻIH”, nr 4 (68),
1968, s. 7-51 (skrót); Pamiętniki z getta warszawskiego, Warszawa 1993,
s. 46-47, 86-89, 129-135 (fragmenty)