Imię: Zygmunt Nazwisko: Rytel

  • NIE
  • Mężczyzna
  • Zygmunt
  • Rytel
  • 1922-05-22
  • Warszawa
  • Tak
  • Z Warszawy
  • Syn Anny i Stanisława. Miał brata Stanisława. Dziennikarz. Członek "Gwardii", jednej z pierwszych organizacji podziemnych w Warszawie, i grupy dyskusyjnej "Płomienie". Brał udział w szkoleniach wojskowych i zajęciach teoretycznych grupy dyskusyjnej. Członek Socjalistycznej Organizacji Bojowej utworzonej w 1942 r. (w jej skład weszli członkowie "Gwardii"). Głównym z zadań, jak twierdzi Rytel w swojej relacji, było niesienie pomocy Żydom. Członkowie organizacji przewozili ze Lwowa i Radomia uciekinierów z getta do Warszawy. W mieszkaniu Rytla odbywała się produkcja dokumentów, zaświadczeń pracy, legitymacji ubezpieczeniowych. Była w nim też skrytka dokumentów. Jedną z pierwszych rodzin, której organizacja udzieliła pomocy była rodzina Wisznów z Kazimierza: Sonia Wiszna, jej córki Mita (Nowodworska) i Rina (Szafrir). Dwie córki Rotmanów ze Lwowa, Martę i Ninę, umieścił po aryjskiej stronie. Jedną w internacie szkoły pielęgniarek, drugą w klasztorze Niepokalanek. Raz pojechał do Przemyśla, żeby ratować mienie rodziny Grosfeldów. Nakłonił dozorcę, żeby otworzył mieszkanie. Zamówił wóz meblowy i przewiózł rzeczy na dworzec kolejowy do transportu. Trzy razy był w Radomiu. Spotykał się poza murami getta z jakimś mężczyzną (nazwisko nieznane), przekazywał wiadomości, paczki i dokumenty. Raz zabrał stamtąd narzeczoną Witolda Szypera, Rywkę (nazwiska nieznane) i przywiózł do Warszawy, przeżyła. Oprócz tego dokumentował na fotografiach ulice Warszawy (plakaty niemieckie, listy rozstrzelanych i zakładników, napisy) i getto, już po powstaniu w nim. Większość filmów zaginęła. Odnalazł się po wojnie tylko jeden.

  • Medal Sprawiedliwych