Given name: Helena Family name: Szpinak

  • NO
  • Female
  • Helena
  • Szpinak
  • Rajzman
  • Rajska
  • 1920-02-10
  • Częstochowa
  • Yes
  • From Warsaw
  • no information, suburban Warsaw
  • Otwock
  • Leszno, Gołyń, Kanada,
  • Jewish
  • good
  • secondary
  • basement, attic, in an apartment
  • other
  • other danger, on a street, blackmail/"szmalcowanie" resulting in escape

  • Helena Szpinak - Rajzman ur. 10.02.1920r. w Częstochowie. Po śmierci ojca, przed wojną przenosi się z matką do Warszawy. W Warszawie mieszka jej starsza siostra i brat, lekarz. Gdy wybucha wojna i zostaje ustanowione getto, razem z matką przenoszą się do Otwocka, do domu brata. Po likwidacji otwockiego getta zaczyna ukrywać się z dwóją małych dzieci, siostrzenicą i bratanicą w Warszawie z pomocą p. Malickiej. Gdy dowiaduje się, że siostra i brat żyją przekazuje im dzieci. Ukrywa się sama w Warszawie pod fałszywym nazwiskiem Rajska. Ma dobry wygląd. Znajduje pracę i utrzymuje się sama. Pomaga w załatwieniu fałszywych dokumentów dla brata i jego rodziny. Gdy udaje jej się załatwić mieszkanie/kryjówkę dla bratowej, która ma bardzo zły wygląd dowiaduje się, że tego samego dnia bratowa, brat i bratanica zostali zabrani przez gestapo. Niedługo potem dowiaduje się o śmierci matki i siostry w częstochowskim. Wynajmuje pokój przy ul. Leszno, u Niemca, którego żoną jest Żydówka, ale gdy szmalcownik zaczyna ją śledzić wyprowadza się z tego mieszkania. Ukrywa się w różnych mieszkaniach w Warszawie. Spotyka się ze znajomymi Żydami ukrywającymi się po aryjskiej stronie na fałszywych dokumentach. Podczas powstania warszawskiego zostaje ewakuowana z Warszawy, ale na dworcu Zachodnim postanawia z grupą poznanych ludzi nie wsiadać do pociągu do Pruszkowa. Decyduje się iść z nimi piechotą do Łodzi. W Pruszkowie odłącza się od grupy, ponieważ zaczynają ją podejrzewać, że jest Żydówką. Ucieka i dociera do wsi Gołyń, do państwa Ćwieklińskich. Ich adres dostała od p. Malickiej. Tam doczekuje wyzwolenia. Po wojnie odnajduje w Warszawie ciotkę i jej syna, jedynych, którzy ocaleli z całej jej rodziny. Zaczyna z pomocą ciotki pracować w MSZ. W 1947r. wyjeżdża do Kanady.

  • after the war, Ghetto Uprising, Warsaw Uprising, before Ghetto , deportation
  • Germans operations, Poles operations, underground activity, housing, help, work, "szmalcownictwo", private/everyday life
  • antisemitism, atmosphere , children, Gestapo/gendarmerie, hosts, other help, monastery/church, Polish underground movement , contacts with other Jews , long-lasting help, individual help , one-off help, outside of Warsaw, work, blackmailer/ "szmalcownik", with Aryan documents , acquaintances