Given name: Wanda Family name: Fink

Przed wojną była słuchaczką Wolnej Wszechnicy w Warszawie. Ojciec i brat opuścili Warszawę w 1939 r. i zginęli w masowej egzekucji przeprowadzonej przez Niemców w Kobrzyniu. W 1940 r. wyszła za mąż za Jana Birmana. Razem z mężem trafiła do getta. Mieszkali z matką Wandy i resztą rodziny na Grzybowskiej. Dwa razy trafiła na Umschlagplatz i dwa razy udało jej się z niego uciec. Matka i reszta rodziny trafiła do Treblinki. Po likwidacji części getta przeniosła się z mężem i babką na Muranowską. Mąż, inżynier, pracował w Gminie Żydowskiej, często wychodził na stronę aryjską z grupą robotników. Poznał Polkę, która zaproponowała mu kryjówkę, dla niego i żony, u Heleny Szcześniak. Zwlekali z decyzją z dnia na dzień, nie chcieli zostawiać babki samej. W czasie akcji chowali się w zamurowanym pokoju. Kiedy wybuchło powstanie w getcie, ukryli się w schronie. Zostali schwytani przez Niemców 22 kwietnia 1943 r. i zaprowadzeni na Umschlagplatz. Po dwóch dniach zostali załadowani do wagonów jadących do Majdanka. Byli w wagonie z rodzicami męża. W nocy, w okolicy Otwocka wyskoczył z pociągu przez okienko mąż, a ona kilka chwil po nim. Więcej się nie spotkali. Wanda nie odniosła żadnych obrażeń oprócz lekkiego potłuczenia. Noc spędziła w budce dróżnika, który pozwolił jej zostać do rana. Rano pojechała do Warszawy, do Heleny Szcześniak, na Pragę. Ukrywała się u Heleny do wyzwolenia. Utrzymywały się z niewielkiej sumy pieniędzy, którą Wanda miała zaszytą w ubraniu. Często musiała chować się w szafie lub ubikacji, żyła ze swoją opiekunką w ciągłym strachu. Tuż przed wyzwoleniem Pragi, Niemcy wyciągali z mieszkań kobiety do kopania rowów. Wanda, nie chcąc narażać Heleny, wzięła plecak i zeszła do kobiet siedzących na ulicy. Razem z innymi kobietami została zakwaterowana w starej szkole na Annopolu. Kopała rowy przez dwa tygodnie. Na szczęście nikt nie rozpoznał w niej Żydówki. Helena Szcześniak dowiedziała się gdzie jest Wanda i posłała znajomego, który pomógł Helenie uciec i wrócić na Pragę. Kilka dni później Praga została wyzwolona. Po wojnie wyszła powtórnie za mąż i w 1957 r. wyjechała z drugim mężem i synem do Izraela.