Given name: Ryszard (Reuben) Family name: Borensztejn (Borenstein)

  • NO
  • Male
  • Ryszard (Reuben)
  • Borensztejn (Borenstein)
  • Janusz Kubski
  • 1930-12-26
  • Warszawa
  • Yes
  • From Warsaw
  • Midtown
  • Nowy Świat 61
  • Leszno, Nowolipie, Ogrodowa, Szydłowiec, Warszawa
  • Jewish
  • good
  • primary
  • on surface
  • valuables, money
  • delation/denunciation, recognition, blackmail/"szmalcowanie" resulting in buying out
  • Reuben Borenstein (Ryszard Borensztejn), ur. 26.12.1930 r. w Warszawie, syn Abrahama i Rywki z d. Obstbaum. Miał dwóch starszych braci: Mietka i Seweryna. Ojciec prowadził różne biznesy, importował wina i likiery z Francji, zajmował się też produkcją kosmetyków. Matka prowadziła studio fotograficzne (jak jej matka i dwie siostry). Rodzina była zasymilowana, w domu mówiło się po polsku, mieli wielu znajomych i klientów wśród Polaków. Do synagogi chodzili tylko w największe święta. Najstarszy syn, Mietek, nie mógł dostać się na studia w Polsce, i w 1937 roku wyjechał do Palestyny. We wrześniu 1939 r. ich mieszkanie na u. Nowy Świat 61 zostało zburzone. Zamieszkali u rodziny, potem wynajmowali mieszkanie na ul. Ogrodowej. Gdy zamknięto getto, ojciec zdecydował, że żona i dwaj synowie muszą żyć poza gettem. Wyrobił im fałszywe papiery. Sam został w getcie, gdyż był zbyt znany po stronie aryjskiej. Rywka z Sewerynem i Ryszardem wyszła z getta, pracowała jako retuszerka, Ryszard sprzedawał gazety i papierosy. Wielokrotnie zmieniali mieszkania, opłacali się szantażystom. Widywali ojca, który wychodził do pracy poza getto, przekazywali mu jedzenie i ubranie. Gdy sytuacja stawała się coraz trudniejsza, Rywka z synami wyjechała do Szydłowca, skąd pochodził Abraham, i gdzie był jego bliski przyjaciel - szef polskiej policji. Tam Rywka znów pracowała jako fotografka. Seweryn, który miał już 15 lat, dostał się do pracy w obozie w Skarżysku, gdzie, jak sądzono, będzie bezpieczny.
    Któregoś wieczoru przyjaciel ostrzegł ich, że będzie akcja, i wywiózł do swojej znajomej poza miasto. Od niej Ryszard dostał metrykę jej zmarłego syna, Janusza Kubskiego, i pod tym nazwiskiem przeżył do końca wojny. Rywka, nie chcąc narażać przechowującej ich kobiety, zdecydowała, że wracają do Warszawy. Znów wynajęła mieszkanie, kilkakrotnie widzieli się z ojcem. Gdy wybuchło powstanie w getcie, Abraham zginął, najprawdopodobniej wychodząc kanałami na stronę aryjską. W 1944 r. Rywka z Ryszardem, bez środków do życia, znaleźli się w jakiejś kościelnej noclegowni. Gdy wybuchło powstanie warszawskie, rekrutowano tam chętnych do walki. Ryszard, który miał już 14 lat, zgłosił się. Walczył w powstaniu, po jego upadku znalazł się w Stalagu 10 w Niemczech jako jeniec wojenny. Po wojnie odnalazła go matka. Ryszard wyjechał do Palestyny, a od 1960 r. mieszkał w USA.

  • before Ghetto , before the war, in the Ghetto
  • housing, private/everyday life
  • children, with Aryan documents