Given name: Cecylia Family name: Zak

  • NO
  • Female
  • Cecylia
  • Zak
  • Zak
  • 1914-01-18
  • Łódź
  • Yes
  • Not in Warsaw
  • Łódź ul.Gdańska 44
  • Warszawa ul. Twarda 14; Królewska 27; Sienna 20; Chmielna; Marszałkowska; Słupecka 4; Al. Niepodległości
  • Jewish
  • good
  • higher
  • in an apartment
  • W czasie I wojny światowej rodzina wyjechała do Rosji. W 1922 r, wrócili do Polski. Mieszkali w Łodzi. Cecylia chodziła do żydowskiej szkoły, zrobiła maturę w 1932 r. Zaprzyjaźniła się wówczas z Sonią Landau (Krystyną Żywulską). Po maturze Cecylia wyjechała do Francji na studia medyczne. Ze względu na brak pieniędzy, wróciła do Polski po dwóch latach studiów. W 1936 r. zapisała się na bakteriologię w Wolnej Wszechnicy Uniwersyteckiej i zaczęła pracę w laboratorium szpitala na Radogoszczy. Związała się ze środowiskiem komunistycznym. W listopadzie 1939 r. pojechała do Warszawy, dzięki pomocy pracownika gestapo Kempińskiego, który współpracował z podziemiem. W Warszawie zamieszkała u rodziny kuzyna matki, Menesów, na Twardej, później na Królewskiej u znajomych państwa Ałapinów. Kiedy utworzono getto przeniosła się na Sienną do rodziny kuzynki mamy, Ryfy i Henryka Ancelewiczów. W getcie stworzyła teatrzyk lalkowy, razem z Heniem Reisenem (?), wystawiali *Burakina* Tołstoja, zaprosili na przedstawienie Korczaka. Pracowała też jako pielęgniarka, robiła zastrzyki wzmacniające chorym na tyfus. Dzięki żydowskiemu szmuglerowi Bocianowi, wychodzi z getta przez mur 15.10.1942 r. Nie ma dokąd pójść, więc polscy szmuglerzy zabierają ją do siebie na Chmielną. Tam spędza noc. Następnego dnia na ulicy zatrzymuje ją szmalcownik i zabiera jej pierścionek i zegarek. Leon, jeden ze szmalcowników, zabiera ją do swojej żony, Bolci. Bolcia jest woźną w przychodni dentystycznej na Marszałkowskiej, mieszka w kuchni. Cecylia spędza u niej 6 tygodni. W tym czasie Krystyna Żywulska i Zofia Drzewińska załatwiły jej fałszywą metrykę na nazwisko Janina Maria Guzowska. Janka Wojciechowska załatwiła jej pracę opiekunki do dzieci u państwa Cholewickich. Byli serdeczni, mieli dwoje dzieci: Krysię (7 lat) i Andrzejka (3 lata). Cecylia/Janina mówiła im o swoim życiu prawdę, z wyjątkiem informacji o pochodzeniu. Janina spała z dziećmi w pokoju. Pewnej nocy było bombardowanie, Cholewicka, która bała się nalotów, przybiegła jak zwykle do Janiny. Bombardowanie nie ustawało, więc kazała obudzić i ubrać dzieci, zmusiła też do tego Janinę. Usiedli w przedpokoju, gotowi do zejścia do piwnicy i wtedy bomba trafiła w dom i zniknął pokój dziecięcy. Przenieśli się wszyscy do matki Cholewickiego w Al. Niepodległości. Dostaje dzięki znajomym bilet do Wiednia, ucieka potajemnie od Cholewickich. Jedzie z Lusią Menes z domu Ałapin. Na granicy, w Poraju, zostają zatrzymane, okazuje się, że dokumenty wyjazdowe są fałszywe. Trafia do więzienia w getcie w Sosnowcu. W sierpniu 1943 r. likwidują getto, wyprowadzają ich na Umschlagplatz sosnowiecki. Tam wypatrzył ją jakiś Niemiec i skierował do grupy mającej pojechać do obozu pracy w Burgweide, potem w Krettendorf i w Ludwigsdorf. Po wyzwoleniu obozu została tłumaczką z rosyjskiego przy demontowaniu fabryki niemieckiej. Do Polski wraca 31.12.1945 r. do Łodzi. Kończy studia biologiczne, pracuje w laboratorium szpitala Ministerstwa Bezpieczeństwa. Potem przenoszą ją do Warszawy, prowadzi pracownię bakteriologiczną w szpitalu Ministerstwa Bezpieczeństwa. Kiedy wyrzucają ją z bezpieki, pracuje w Państwowym Zakładzie Higieny. W 1971 r. wyjeżdża do Izraela.

  • before Ghetto , in the Ghetto
  • Poles operations, housing, help, work
  • other help, contacts with other Jews , stranger, housing assistence , work, with Aryan documents , acquaintances
  • W relacji Haliny Ałapin występuje jako kuzynka Syla z Łodzi.