Relacja 301-2370 w Archiwum ŻIH

W 1941 r., straciła męża. Rodzice i starsza siostra zostali wywiezieni do Bełżca. Jeden z braci, żołnierz, został wzięty do niewoli, trafił na Majdanek i zginął. Starszy brat został przydzielony do pracy w tartaku, nie chciał zostawić żony i dwójki dzieci. Gestapo zastrzeliło całą czwórkę. Helena od 1941 r. pracowała w szynku ciotki. Tam poznała artystę cyrkowego, Stanisława Robaka. Robak zabrał ją do Warszawy. Dał jej dokumenty swojej siostry. Helena była w szóstym miesiącu ciąży. W Warszawie przeprowadzali się kilka razy. Helena urodziła syna w szpitalu na Karowej. Robak pracował na pl. Żelaznej Bramy, gdzie miał stolik, na którym uprawiał gry hazardowe. Tam został aresztowany i w więzieniu przesiedział 8 miesięcy. Zakochał się w Helenie polski policjant, molestował, a w końcu zgwałcił. Kiedy Robak wyszedł z więzienia wybudował teatr na Targowej 73, pracowała w nim początkowo jako kasjerka, a później aktorka. Pewnego razu została zatrzymana przez polskiego policjanta na ulicy, po wyjściu z teatru. Policjant oskarżał ją o to, że jest Żydówką. O jej "aryjskości" poświadczył komendant niemieckiego posterunku na Dworcu Wileńskim, bywalec teatru przekonany o aryjskości Heleny. Helena, prawdopodobnie na początku 1944 r., urodziła swojemu partnerowi dziecko. Jej starsze dziecko zostało oddane koledze Stanisława, na ul. Miedzianą. Powstanie warszawskie zastało Helenę z partnerem i młodszym dzieckiem na ulicy. Schronili się na ul. Skorupki 5. Dom został zbombardowany i dziecko nie przeżyło. Stanisław poszedł do powstania. 5 października wyszła z Warszawy ze Stanisławem i dzieckiem. Trafili do Pruszkowa, tam zostali rozdzieleni. Robak posłużył się swoją erlaubniskarte (jako artysta) i powiedział, że przyjechał na występy. Dzięki temu mógł się poruszać po terenie i dołączył do Heleny. Oboje zostali wywiezieni do Bochni. Tam Stanisław, z powodu swojego wyglądu, został wzięty za Żyda. Był wielokrotnie sprawdzany, okradany, ale w końcu wypuszczany. W Bochni razem doczekali wyzwolenia.

Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego
ul. Tłomackie 3/5
00-090 Warszawa
secretary@jhi.pl
www.jhi.pl