Given name: Hanka Family name: Rychter

Córka Dawida Rychtera, komunisty, dziennikarza. W chwili wybuchu wojny była z matką i bratem w Częstochowie, ojciec był w Warszawie, a potem wyjechał do Białegostoku. Chciał tam ściągnąć rodzinę. Hanka z matką i bratem pojechali do Warszawy, a stamtąd brat do ojca. Hanka została z matką w Warszawie i czekały na aryjskie dokumenty. W 1940 r. trafiły do getta, zamieszkały na Dzielnej. Dokumenty na wyjazd dostały latem 1941 r., ale nie mogły wyjechać. Matka była wtedy operowana na guza (brak szczegółów). Doczekały akcji wysiedleńczej w getcie latem 1942 r. Postanowiły uciec z getta. Pierwsza wyszła Hanka, po przekupieniu wachy na bramie. Pomimo prób szantażu, udało jej się dojechać do Częstochowy. Po kilku tygodniach dołączył do niej brat, który uciekł z getta i przyszedł sam pieszo z Białegostoku. Hanka zawiadomiła depeszą matkę i ta dojechała po dwóch tygodniach. We troje mieszkali w getcie, ale wiodło im się lepiej niż w getcie warszawskim. Brat pracował na placówce poza gettem. O ojcu nie było wiadomości. We wrześniu 1943 r., brat który podsłuchał wiadomość o likwidacji getta, zabrał je ze sobą do pracy. Pracownicy utworzyli tam prowizoryczny bunkier. Zostały na placówce, zaczęły pracować w domach niemieckich. Na terenie placówki przeżyły wiele selekcji, a kiedy zostały złapane udało im się uciec do tzw. małego getta. W styczniu 1943 r., podczas akcji bunkier odkryli żydowscy policjanci i zabrali wszystkich. Jeden z policjantów, znajomy matki, pozwolił im wrócić do bunkra. Brat uciekł do partyzantki w lasach kieleckich i zginął po miesiącu. Hanka pracowała w fabryce Hasag, nadal mieszkała z matką w małym getcie. W sierpniu 1943 r. pracownicy fabryki zostali, bez uprzedzenia, skoszarowani na terenie fabryki. Matka została w getcie, ale udało się jej dostać do grupy idącej na nocną zmianę w fabryce i dołączyła do Hanki. Zaczęła się ostateczna likwidacja getta, które po wysiedleniu zostało wysadzone. W fabryce było wielkie zróżnicowanie pod względem zasobności pracowników. Hanka z matka głodowały. Obsługa niemiecka i polska traktowała więźniów bardzo źle. Zarządzali "karną" pracę po godzinach za urojone przewinienia. Pod koniec 1944 r. sytuacja więźniów się pogorszyła. Na początku stycznia 1945 r. zaczęły się wysyłki ludzi w transportach, nawet kiedy Rosjanie już byli w mieście. Hanka z matką uniknęły wywózki dzięki rozpoczęciu bombardowań przez rosyjskie samoloty. Wyszły z obozu, poszły do miasta. W kwietniu Hanka poszła w Częstochowie do szkoły, do IV klasy gimnazjalnej, zdała małą mature w trybie przyspieszonym. Jej matka zaczęła chorować i zmarła w kwietniu 1946 r. Hanka po maturze przeniosła się do Warszawy, a w 1947 r. zaczęła studia medyczne w Łodzi.

Heniek Rychter (ur.1923 r.) wyszedł z ojcem pieszo z Białegostoku, ale zgubili się po drodze. Wrócił więc do Białegostoku, trafił do getta, z którego udało mu się uciec. W Częstochowie był w getcie razem z matką i siostrą, pracował w składzie meblowym. W lutym 1943 r. uciekł do partyzantki. Został wyznaczony do akcji w Częstochowie wraz z czterema innymi mężczyznami (Żołądź, Rozenblat, Szajn, Herszenberg). Dał znac matce, że jest w Częstochowie, chciał sie z nia zobaczyć w domu, w którym się zatrzymał. W tym samym domu był bunkier, w którym ukrywali się Żydzi. Jeden z małych chłopców wyszedł z bunkra, złapali go Niemcy, a on wydał kryjówkę. Świadkiem aresztowania była matka Henryka, która szła na spotkanie. Następnego dnia Henryk i jego czterech towarzyszy zostali rozstrzelani.