Given name: Rachel Family name: Nussbaum

  • NO
  • Female
  • Rachel
  • Nussbaum
  • Kos
  • Ryszarda Kalita
  • 1910-12-01
  • Rzeszów ul. Jabłońskiego (po wojnie Koslara)
  • Yes
  • Not in Warsaw
  • Rzeszów
  • getto rzeszowskie; Warszawa ul. Emilii Plater; Sędziszyn; Rzeszów;
  • Jewish
  • good
  • other, in an apartment
  • Córka Jakuba Mejera Kosa i Chaji z domu Trink. Miała dwóch braci (Gerszon i Herman) i siostrę Ryfkę/Reginę. Rachel była najmłodsza. Ojciec był właścicielem banku, ale zlikwidował go po I wojnie światowej. W 1938 r. ojciec został sparaliżowany. Przed wojną brat Gerszon wyjechał do Ameryki, siostra do Izraela. Ojciec zmarł w 1940 r. Po utworzeniu getta musieli, z matką i Hermanem. opuścić dom. Rachela pracowała dla Niemców, miała kartę pracy. W czasie wysiedlenia getta została zabrana z matką i bratem na selekcję na miejscowym cmentarzu. Stamtąd została zabrana do transportu, brat ocalał. Udało jej się uciec ze stojącego jeszcze na stacji pociągu, wróciła do getta. Od znajomej Polki z Magistratu, Irki, dostała metrykę na nazwisko zmarłej, Ryszardy Kalita. Herman pracował na kolei po aryjskiej stronie. Spotkał któregoś dnia Józefa Płachtę, kolejarza, znajomego z dzieciństwa, któremu Jakub Majer Kos pomógł się wykształcić. Płachta obiecał im pomóc. Zabrał Rachelę i Hermana do Warszawy. Podróż trwała cały dzień. Wieczorem Płachta zaprowadził Kosów na Hożą, do hotelu. Za wszystko płacił Płachta. Rano pożegnał ich i zostawił samych, wrócił do Rzeszowa. Następną noc spędzili w parku na ławce. Wieczorem, głodni, trafili do restauracji "Pod Błękitną", na ul. Emilii Plater. Właścicielka restauracji, Maria Jezierska, obiecała im pomóc i oddała im małe mieszkanie w kamienicy w pobliżu. Zostali zameldowani w Magistracie. Jezierska dawała im także żywność, zawinięte w pergamin masło, miód, kiełbasę itp. Rachela wyrzucała kiełbasę do okolicznych śmietników. Wychowana jako Żydówka, nie potrafiła jej zjeść. Znalazła pracę jako sprzedawczyni kwiatów na ul. Daniłowiczowskiej. Hermana, który jej pomagał złapał policjant. Wykupiła brata za wszystkie pieniądze, które miała, ale już więcej nie poszła handlować w to miejsce. Pani Jezierska zaproponowała jej, żeby zaczęła sprzedawać kwiaty przed restauracją. Brat nie chciał już wychodzić z domu. Pewnego dnia przed restauracją spotkała znajomego Żyda z Rzeszowa, Tenenbauma. Przed powstaniem warszawskim Jezierska dowiedziała się od Tenenbauma, że Rachel i Herman są Żydami. Miała wielki żal do Racheli o to, że zataiła to przed nią. Postanowiła rozstać się z nimi, a na drogę dała Racheli 25 $. W czasie powstania warszawskiego Rachela z bratem trafili do Pruszkowa, a stamtąd zostali wywiezieni do Sędziszyna pod Kielcami. Trafili do pobliskiego majątku. Rachela zaczęła pracę jako nauczycielka, brat pracował w polu. Tam doczekali wyzwolenia, a później pojechali do Rzeszowa, ale ich dom był już zajęty, nie żył nikt z rodziny. Po wojnie chcieli trafić do Izraela. Trafili początkowo do Włoch. Herman już tam został, a ona pojechała do Izraela.

  • Ghetto Uprising, Warsaw Uprising, in the Ghetto, deportation
  • Germans operations, work
  • other help, contacts with other Jews , stranger, housing assistence , work, with Aryan documents , acquaintances