Given name: Romana Family name: Holder

Urodziła się w rodzinie zasymilowanej. Ojciec, Mojżesz Bachner był kupcem, miał sklep ze skórami na Franciszkańskiej. Matka, Nisel z domu Kropiwko nie pracowała. Romana miała dwóch braci, młodszego Dawida i Szymona, który zmarł przed wojną, oraz starszą, zamężną siostrę Manię, która z mężem i dziećmi mieszkała w Lublinie. Chodziła do żydowskiej szkoły, maturę zrobiła w 34 r. Pracowała w fabryce Leszczyńskiego na Ogrodowej. Ojciec popełnił samobójstwo w getcie, matka wyjechała do Lublina do córki. W getcie Romana pracowała nadal u Leszczyńskiego i dwaj robotnicy tej fabryki zaproponowali jej pomoc w wyjściu z getta. Wyszła po lipcowej akcji wysiedleńczej w 42 r. Znajomy policjant żydowski przekupił żandarma na wasze przy Okopowej, a po drugiej stronie czekał na nią znajomy robotnik, Michał Anioł. Pojechali tramwajem na Hożą, do mieszkania gdzie mieszkał Anioł z kolegą Balickim i jego żoną. Była u nich dwa dni. Potem zadzwoniła do swojej koleżanki z dzieciństwa, Marii z domu Feldmanówny, wychrzczonej Żydówki i jej męża Wojtka Matyszczyka, również wychrzczonego Żyda, którzy mieszkali na Czackiego. Wojtek zajmował się załatwianiem fałszywych dokumentów, miał biuro na Zgoda 8, i załatwił Romanie metrykę i świadectwo ślubu. Odtąd była Romaną Szymańską, krawcową urodzoną w Lidzie, ale nie miała kenkarty. Na Czackiego mieszkała kilka dni i przeniosła się do hotelu na Skorupki, a później do Francuzki, pani Barbanel na Hożą 62. Było to kilkupokojowe mieszkanie, w którym gospodyni wynajmowała pokoje. Gospodyni miała męża Żyda, który gdzieś się ukrywał. Romana pracowała w domu, malując samochodziki zabawki, które przynosił jej Wojtek. Na początku listopada 1942 r. wyprowadziła się w pobliże Końskowoli, na mijankę kolejową w Skorbieszynie (dzisiaj Pożóg). Zamieszkała u małżeństwa Sabiny i Józefa Urbaniaków, którzy mieli córeczkę Ewę. Był to mały domek z jednopokojowym mieszkaniem i nastawnią kolejową. Józef był kolejarzem. Zaprzyjaźniła się z nimi. Mieszkała u nich do wyzwolenia, i przyjaźni się do dziś. Po wyzwoleniu przez żołnierzy polskich, pojechała do Lublina. Pracowała jako oficer polityczno-wychowawczy, była maszynistką płk. Grosza.